بررسی نمادشناسانه و نشانه شناسانه نقوش سقانفارهای مازندران (پروژه عملی: نشانه های فیگوراتیو در فضا)

سقانفار، بنای کوچک آیینی است که وقف «حضرت ابوالفضل (ع)» می¬باشد و نمونه¬ای از معماری بومی متأثر از فرهنگ منطقه شمال کشور، محسوب می¬شود. این بنا که با نام¬های «سقاتالار» و «ابوالفضلی» نیز شناخته می¬شود، به پیروی از معماری بومی و سنتی مازندران، در دو اشکوبه (طبقه)، فضایی کوچک را در حریم امام¬زاده¬ها، تکیه¬ها و گورستان¬ها به¬خود اختصاص داده است و از جمله یادمان های مذهبی، تاریخی و آیینی ویژه¬ی منطقه¬ی مرکزی استان مازندران محسوب می¬شود. تجلی مذهب شیعه، باورهای بومی، حرمت حماسه¬ی عاشورا و قهرمانی¬های حضرت ابوالفضل (ع)، سقانفار را تبدیل به¬مکانی برای پاسداشت آیین عزاداری ماه محرم کرده است. این بنا ترکیبی از چند هنر است که در نهایت کلیتی واحد و منسجم را با کارکردی یگانه به¬وجود آورده است؛ به¬گونه¬ای که نقاشی، خطاطی، تزیین چوب و هوشمندی در انتخاب طرح و رنگ و مصالح در آن کاملاً مشهود است. آن¬چه در این پژوهش مورد مطالعه قرار گرفته است، نقشمایه¬های بسیار زیاد و در هم تنیده¬ای است که در این بنا خودنمایی می¬کنند. این نقوش متأثر از سبک خیالی¬¬نگاری عصر قاجاریه می¬باشد و در نگاه کلی، سیر خطی مشخصی از روایتگری در این نقوش، به¬چشم نمی¬خورد. در نتیجه با طبقه¬بندی محتوایی این نقوش و با شکافتن لایه¬های تصویر و بهره¬گیری از تحلیل¬های نمادشناسانه و نشانه شناسانه، پی به چرایی درهم بودگی این نقوش می-بریم که حاصل این کوشش، دست¬یابی به دو عامل بسیار مهم است: • در نمادشناسی نقوش، اشارات مستقیم به باروری، حاصلخیزی و باران¬خواهی دیده می¬شود. • در نشانه شناسی، پاسداشت حرمت آب و آبرسان دشت کربلا حضرت ابوالفضل العباس (ع)، قابل خوانش است